meddah

Meddahlık seyirlik bir temaşa türüdür. En yalın olarak hikâye anlatma sanatı olup şamandan masal anlatıcısına, menkıbe söyleyenlerden mukallitlere kadar uzanan geniş bir bakış açısı ile bakıldığında tek kişinin taklit ve canlandırma yolu ile anlattığını harmanladığı kişinin yaptığı sanattır. Her ne kadar tek oyunculu bir sanat gibi görünse içindeki taklit, anlatı mizah gibi öğelerden dolayı anlatıcılığının yanı sıra anlattığı karakterlere de hayali olarak büründüğünden hacivat karagöz tiyatrosu çok oyunculu bir oyun oynamaktadır. Yüzyıllardır dünyanın pek çok yerinde hikâye anlatma geleneğinin olduğunu biliyoruz. Taklitler, fıkralar, yemek tarifleri, anılar, hikâyeler ve müziklerle, tek kişinin anlatı ve canlandırma ustalığına dayanan meddahlık geleneğinin tarihi, Batı’da da, Doğu’da da, Orta-Çağ’a kadar uzanmaktadır. Meddahlık geleneği, pek çok kaynaktan beslenerek, Osmanlı Dönemi’nde, özellikle imparatorluğa merkezlik yapmış kentlerde anlatıla gelerek, senteze ulaşmıştır. Ancak içinde, çok kişili olayların, çeşitli kişisel ilişkilerin dramatik bir yolda, yani mimik yoluyla canlandırılması, senaryoların, orada bulunan seyirci-dinleyiciye göre birden ve içe doğuşla geliştirilmesi, meddahı, hikâyecilerden ayırmaktadır ve oyuncu konumuna getirmektedir. Meddah öyle bir oyuncudur ki; bir hikâyeyi her kere farklı zamanlarda ve yerlerde canlandırırken değiştirir, başka buluşlarla zenginleştirir. Her mekândaki seyirci ile her gösterisinde farklı bir iletişim kurar. Meddah hikâyelerindeki, kesintiye uğratmalarla süren olay dokusu gevşektir. meddah anlatısını sürdürürken, dinleyicinin koşullarına göre, kimi zaman fıkra ya da yemek tarifleriyle, kimi zaman da yan hikâyelerle, bazen de semt betimlemeleriyle ve semtlerde olan değişikliklerle anlatımını renklendirir. Meddahlar özellikle yöresel şive lehçeleri taklit etmekle ün kazanmışlardır. aşuk ile maşuk için aynı şey söylenemez çünkü bu karakter görsel dans sunmakta ve diyolok kullanmamaktadır. Konuşturdukları kişilerive karakterleri konuşma tarzları ile adeta giydirirler.